Vervoerregio helpt gemeenten met aanpak gevaarlijke fietspaden

De Vervoerregio Amsterdam wijst via data-analyse de fietspaden aan waar de meeste enkelvoudige ongevallen gebeuren. Samen met de beheerders van die fietspaden, gemeenten en provincie, worden fietspaden verbreed, paaltjes weggehaald, schuine randen gecreëerd, enzovoort.

‘Programma Veilige fietspaden’ heet de aanpak van de Vervoerregio Amsterdam (VRA) om het aantal enkelvoudige fietsongevallen op vrijliggende fietspaden te verminderen. Aanleiding was de Regionale Monitor Verkeersveiligheid, zegt Thomas Preeker (programmamanager uitvoering mobiliteit): ‘Daaruit blijkt dat 73% van de (zware) ongevallen enkelvoudige ongevallen met de fiets zijn. Dit zijn ongelukken waar geen andere bestuurder bij betrokken is, maar het de infrastructuur is die zorgt voor een ongeval. Bovendien zien we dat het aandeel fietsers onder de gewonden stijgt, terwijl het bij de auto stabiel is. Met dit project willen we er alles aan doen om een verdere stijging te voorkomen.’

Zes ontwerpprincipes

Via zes wetenschappelijk onderbouwde ‘ontwerpprincipes’ wil de Vervoerregio de fietspaden veiliger maken. Deze zes zijn ‘vergevingsgezinde randen’, obstakelvrije bermen, het weghalen van paaltjes en andere obstakels, visuele geleiding (bijvoorbeeld kantmarkering om de fietser op koers te houden), voldoende breedte voor het aantal fietsers dat er gebruik van maakt, en ‘vlak, stroef en schoon’ wegdek.

Met data-analyse bepaalt Preeker en zijn team welke fietspaden in een gemeente het ‘gevaarlijkst’ zijn. De VRA maakt gebruik van verschillende databronnen, zoals “NSI light” dat een beeld geeft van de inrichtingsprincipes van straten, het Nationaal Dataportaal Wegverkeer (NDW), en de ambulancedata van VeiligheidNL. Preeker: ‘Deze drie databronnen bij elkaar genomen geven een beeld van hoe gevaarlijk een fietspad is. Als een fietspad aan weinig inrichtingsprincipes voldoet, te smal is voor de drukte en er (daardoor) meerdere ongelukken zijn gebeurd, krijgt het een hoge score en prioriteit.’
Op deze manier ontstaat een objectiever beeld, zegt Preeker: ‘Verkeersveiligheid is vaak een emotioneel onderwerp, de buurt ervaart onveiligheid, bepaalde plekken krijgen veel aandacht, maar andere ook gevaarlijke plekken niet. Met deze aanpak laten de data beter zien waar de gevaarlijke fietspaden echt zitten.’

Ontzorgen van gemeenten

Na de data-analyse kijkt overigens ook nog verkeerskundige Rob Smit van de Vervoerregio ook nog met behulp van Google Maps en andere beeldbronnen naar het fietspad. Met de lijst gevaarlijke fietspaden stapt Preeker en zijn team naar de gemeente. Preeker: ‘We ontzorgen eigenlijk die gemeente. We komen met relevante informatie en we hebben ook financieel wat te brengen. Dit is onze proactieve aanpak: we hebben een lijstje met meeste gevaarlijke fietspaden die urgent zijn. Samen met de gemeente kijken we of we daar een project van kunnen maken om het zo veiliger in te richten en ongevallen te voorkomen.
Daarnaast hebben we een preventieve aanpak. Gemeenten hebben een planning voor beheer en onderhoud. Dan gaan wij met de gemeente kijken of bepaalde fietspaden die in onze lijst als onveilig staan naar voren kunnen worden gehaald in de planning, omdat ze onveilig zijn in de huidige vorm.’

In principe betaalt de Vervoerregio niet mee aan regulier beheer en onderhoud van fietspaden van een gemeente. Maar als er bijvoorbeeld, kantmarkering of schuine stoepranden worden toegevoegd, dan draagt de Vervoerregio wel bij.
Preeker: ‘In beheer en onderhoud gaat veel geld om, en vaak wordt een fietspad dan gewoon één op één terug gelegd. Wij zeggen als je dit fietspad toch gaat aanpakken, richt hem dan direct veiliger in, dan hoeft het fietspad maar een keer op de open. Bovendien financieren wij dan voor 70 of 80 procent die verbetering.’ Voor een bijdrage vanuit het Programma Veilige Fietspaden komt in principe elk vrijliggend fietspad in aanmerking. Niet alleen regionale fietsverbindingen.

Panklare lijst

Het programma is nu een jaar bezig. En inmiddels zijn er zo’n 15 projecten gestart bij ongeveer de helft van de 14 bij de VRA aangesloten gemeenten. Die 15 projecten gaan overigens over meer dan 15 fietspaden. Preeker: ‘Bijvoorbeeld in de gemeente Haarlemmermeer hebben we in 1 project drie tranches van meerdere fietspaden uitgevoerd.’
De gemeente Amsterdam doet nog niet mee, maar er zijn wel gesprekken gaande.

Gemeenten zijn heel positief over de samenwerking. Preeker: ‘Gemeenten vinden prettig een panklare lijst te krijgen en die te koppelen met hun beheer en onderhoud. Ook bijvoorbeeld het omzetten van tegelpaden in asfaltpaden valt onder onze aanpak, want ‘stroef en vlak wegdek’ is een van de ontwerpprincipes. Dat betekent dat wij vanuit veiligheid een bijdrage kunnen leveren.’