Gedragsverandering op de fiets: experimenten tegen ‘roodrijden’
In Amsterdam fietst ongeveer een kwart van de fietsers regelmatig door rood. Dat levert soms levensgevaarlijke situaties op. Niet voor niets staat het in de top 3 van grootste ergernissen onder Amsterdamse weggebruikers. Daarom onderzoeken we welk effect verschillende interventies hebben op het gedrag van fietsers.
Roodrijders onderzocht
Om te bepalen welke experimenten kunnen werken, hebben we het gedrag van fietsers onderzocht. Hoe en wanneer een fietser ervoor kiest om door rood te rijden, verschilt per situatie. Soms maken roodrijders gebruik van de vaart die zij al hebben, soms lijkt er weinig risico te zijn, en soms maken fietsers gebruik van de ruimte die er is om door het verkeer te kunnen zigzaggen.
Hoe verander je gedrag?
Op basis van deze observaties zetten we bij een aantal kruispunten verschillende experimenten in om erachter te komen wat wel werkt en wat niet. De experimenten zijn ontworpen op basis van bestaande theorieën over gedragsverandering. Voor welke gedragstechniek wordt gekozen is afhankelijk van de locatie. In de ene situatie kan het helpen om fietsers te stimuleren om het goede voorbeeld te geven, terwijl het bij een ander kruispunt beter werkt om door rood rijden echt lastig te maken of ‘door groen rijden’ juist leuker te maken.
De experimenten
Interventie 1: bord met kind dat wacht bij rood.
De gedragstechniek waarop dit experiment gebaseerd is, is altercasting. Het doel van deze techniek is om mensen in een bepaalde sociale rol plaatsen. Wanneer een sociale rol in ons brein wordt geactiveerd, zijn we eerder geneigd om ons naar deze rol te gedragen. Door de afbeelding van een kind te gebruiken, wordt de verantwoordelijke rol van de fietser geactiveerd: geef het goede voorbeeld.
Interventie 2: gevaarstreep, wachtvlakken, pijlen
Met wegmarkeringen worden fietsers verleid om naast elkaar te wachten. Mensen zijn geneigd om pijlen en lijnen te volgen, ook wanneer ze niet bewust hun aandacht erop richten. Juist in het verkeer, waar mensen hun aandacht moeten verdelen over verschillende dingen, wordt vaker gebruik gemaakt van dit soort nudges.
Door de fietsers zich in een lijn op te laten stellen vormen zij ook een fysieke barrière voor fietsers die achter hen staan. Het is voor hen moeilijk om langs de wachtenden te fietsen.
Interventie 3: teller met knop
De interventie bestaat uit een real-time teller waarop te zien is hoeveel mensen jou zijn voorgegaan bij het wachten op rood licht. Bij het verkeerslicht staat een knop waar de fietser die staat te wachten op kan drukken. De sociale norm is op deze locatie positief: de meeste fietsers wachten netjes voor rood. Hier spelen we op in door het communiceren van deze norm. We weten namelijk dat mensen, onbewust, graag doen wat anderen doen.
I am text block. Click edit button to change this text. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Ut elit tellus, luctus nec ullamcorper mattis, pulvinar dapibus leo.
Interventie 4: LEDlijn op de grond
Met de LEDlichtlijn worden fietsers extra geattendeerd op het rode verkeerslicht. Je fietst letterlijk door rood over de rode streep.
Het effect van de experimenten
Het onderzoek naar de effecten van de experimenten is nog in volle gang. Om te zien of de interventies ook op de langere termijn effect hebben, wordt ook de komende maanden nog gemeten hoe fietsers reageren op de experimenten. Begin volgend jaar weten we hier meer over.
